Sáng tháng Sáu, cái nắng đầu hè oi ả và gay gắt, dường như cũng không thể làm dịu đi không khí căng thẳng đang bao trùm khắp các điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông trên cả nước. Tại một cổng trường cũ kỹ ở một thị trấn nhỏ, dòng người tấp nập. Phụ huynh đứng ngồi không yên, quạt lia lịa, ánh mắt không ngừng dõi theo bóng con mình. Học sinh túm tụm, người ôn lại bài, người trấn an nhau bằng những câu nói đùa gượng gạo. Tiếng xe cộ, tiếng loa phóng thanh, tiếng xì xào bàn tán tạo nên một bản giao hưởng hỗn loạn của hy vọng và lo âu.

Giữa bức tranh sống động ấy, một hình ảnh đột ngột xuất hiện, khiến mọi âm thanh như chững lại, mọi ánh nhìn đều đổ dồn về một hướng. Một nữ sinh trong tà áo dài trắng tinh khôi, vai đeo chiếc balo đã sờn cũ, đang lặng lẽ bước tới. Điều khiến tất cả sững sờ không phải là tà áo dài hay dáng vẻ mảnh mai, mà là chiếc khăn tang trắng muốt, được quấn ngay ngắn trên đầu.

Em bước đi một mình, không bạn bè đi cùng, không người thân đưa tiễn. Từng bước chân của em thật chậm, thật nặng nề, như thể đang mang trên vai cả một gánh sầu muộn. Đôi mắt em đỏ hoe, sưng mọng, dấu vết của những đêm dài không ngủ. Nhưng lạ thay, trên gương mặt đẫm nước mắt ấy, vẫn toát lên một vẻ kiên cường đến khó tin. Ánh mắt em nhìn thẳng về phía trước, về phía cánh cổng trường đang mở rộng, như một định mệnh không thể né tránh.

Không một ai hỏi han, cũng chẳng ai dám cản bước. Những người xung quanh, từ phụ huynh đến các sĩ tử khác, chỉ biết im lặng dạt ra, tạo thành một lối đi vô hình cho em. Có người vội quay mặt đi, không dám nhìn thẳng vào nỗi đau quá lớn đang hiện hữu trên hình hài nhỏ bé ấy. Trong một khoảnh khắc, không gian quanh em dường như ngưng đọng, chỉ còn lại tiếng bước chân cô độc và nỗi buồn thầm lặng.

Em tên là Mai Trâm, học sinh lớp 12A1, một trong những niềm tự hào của trường. Trâm không phải là một học sinh xuất chúng bẩm sinh, em là hiện thân của sự cần cù. Em sinh ra trong một gia đình lao động bình dị, ba em làm thợ xây, mẹ em bán hàng ở chợ. Cuộc sống tuy vất vả nhưng ngôi nhà nhỏ của em chưa bao giờ thiếu vắng tiếng cười. Ba của Trâm, một người đàn ông rám nắng, có đôi bàn tay thô ráp vì xi măng và gạch đá, lại là người có trái tim ấm áp và tầm nhìn xa. Ông luôn nói với con gái: “Cái chữ là thứ duy nhất không ai lấy đi được của con. Ba mẹ cực khổ mấy cũng được, miễn là con được ăn học đàng hoàng.”

 

Lời của ba trở thành kim chỉ nam cho Trâm. Suốt mười hai năm đèn sách, em luôn là học sinh giỏi. Đặc biệt, em có một tâm hồn bay bổng với môn Văn. Cô giáo chủ nhiệm từng nhận xét: “Trâm là học trò khiến thầy cô an tâm nhất. Em không chỉ học bằng trí óc mà còn bằng cả trái tim. Bài văn của em luôn có một sự chân thành và sâu sắc lạ thường.”

Ước mơ của Trâm là đỗ vào ngành Sư phạm Ngữ văn. Em đã hứa với ba, sau này sẽ trở thành một cô giáo, mang con chữ đến với những đứa trẻ ở vùng quê nghèo khó như mình. “Ngày con nhận giấy báo trúng tuyển,” ba em cười hiền, nếp nhăn nơi khóe mắt hằn sâu, “sẽ là ngày ba tự hào nhất đời.” Lời hứa ấy, viễn cảnh ấy, là động lực để Trâm miệt mài ôn luyện, bất kể ngày đêm.

Nhưng cuộc đời vốn dĩ không phải lúc nào cũng là một bài văn hay. Chỉ ba ngày trước kỳ thi quan trọng nhất cuộc đời, biến cố kinh hoàng đã ập xuống gia đình em. Ba Trâm, sau một ngày làm việc mệt nhoài ở công trình xa, trên đường về nhà vào lúc đêm khuya đã không may gặp tai nạn. Cuộc gọi từ bệnh viện lúc nửa đêm như một nhát dao đâm thẳng vào trái tim hai mẹ con. Khi Trâm và mẹ tất tả chạy đến nơi, cánh cửa phòng cấp cứu đã đóng lại. Vị bác sĩ già nua bước ra, lắc đầu mệt mỏi. Mọi thứ đã quá muộn.

Trời đất dưới chân Trâm như sụp đổ. Người đàn ông trụ cột của gia đình, người cha em yêu thương hết mực, người vẫn còn cười nói với em buổi sáng hôm đó, đã đột ngột ra đi mãi mãi. Tang lễ diễn ra gấp rút trong nước mắt và nỗi đau tột cùng. Ai cũng xót xa cho cô học trò nhỏ. Họ hàng, thầy cô, bạn bè đều khuyên Trâm nên làm đơn xin hoãn thi, bởi trong hoàn cảnh này, không ai có thể đủ bình tĩnh để làm bài. Mẹ em, trong cơn suy sụp, cũng ôm lấy con gái nức nở: “Thôi con ạ, bỏ đi con… Sức đâu mà thi nữa…”

Trâm không khóc. Em chỉ ngồi lặng lẽ bên linh cữu của ba, đôi mắt vô hồn. Em nhìn di ảnh của ông, nụ cười hiền hậu ấy như đang nhìn em, động viên em. Và rồi, giữa không khí tang thương, em quay sang nói với mẹ, giọng khàn đặc nhưng rành rọt từng chữ:
“Con sẽ thi. Con phải giữ lời hứa. Con đã nói sẽ thi đậu để ba tự hào.”

Lời nói của em khiến mọi người sững sờ. Họ không hiểu sức mạnh nào đã khiến một cô bé mười tám tuổi có thể đưa ra quyết định như vậy. Nhưng khi nhìn vào ánh mắt quyết tâm của Trâm, họ biết rằng em không nói đùa.